Chi tiết bài viết

Tranh chấp đất đai không có giấy tờ là trường hợp phổ biến và thường phức tạp. Theo Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc Công ty Luật sư 11, người dân cần hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và căn cứ pháp lý để lựa chọn cách giải quyết đúng luật, tránh kéo dài khiếu kiện. Bài viết dưới đây phân tích rõ quy trình, thẩm quyền và hồ sơ cần thiết khi giải quyết tranh chấp đất đai không có giấy tờ.

1. Tranh chấp đất đai không có giấy tờ là gì?

Tranh chấp đất đai không có giấy tờ là tình huống phổ biến, nhất là tại khu vực nông thôn, nơi việc sử dụng đất diễn ra từ nhiều năm nhưng không lập hồ sơ pháp lý đầy đủ. Theo Luật Đất đai 2024, việc không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không làm mất quyền yêu cầu giải quyết tranh chấp, miễn là người sử dụng đất có căn cứ chứng minh quá trình quản lý, sử dụng ổn định.

Theo Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc Công ty Luật sư 11, nhiều trường hợp người dân hiểu nhầm rằng “không có sổ đỏ thì không được kiện”, dẫn đến bỏ lỡ quyền lợi hợp pháp. Khi phát sinh tranh chấp đất đai không có giấy tờ, bên sử dụng đất vẫn có thể dựa vào nhân chứng, sổ mục kê, bản đồ địa chính, hoặc văn bản thỏa thuận cũ để chứng minh quyền sử dụng.

2. Nguyên tắc xác định nguồn gốc và quá trình sử dụng đất

Khi giải quyết tranh chấp đất đai, đặc biệt là trường hợp không có giấy tờ, cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét nhiều yếu tố pháp lý khác nhau.

Luật Đất đai 2024 quy định rõ việc xác định quyền sử dụng đất phải dựa trên quá trình quản lý, sử dụng liên tục, sự phù hợp với quy hoạch và không vi phạm pháp luật đất đai. Luật sư 11 khuyến nghị người dân nên thu thập tối đa chứng cứ liên quan như: hóa đơn nộp thuế, biên lai thu tiền sử dụng đất, giấy tờ mua bán viết tay, hoặc biên bản xác nhận của khu dân cư.

Theo Luật sư uy tín Thành phố Hồ Chí Minh, việc chứng minh nguồn gốc đất là yếu tố quyết định kết quả giải quyết tranh chấp đất đai không có giấy tờ, đặc biệt trong bối cảnh hồ sơ địa chính tại nhiều địa phương chưa đồng bộ.

3. Nên hòa giải hay khởi kiện khi tranh chấp đất đai không có giấy tờ?

Pháp luật hiện hành yêu cầu tranh chấp đất đai phải hòa giải tại UBND cấp xã trước khi khởi kiện (Điều 235 Luật Đất đai 2024).

Hòa giải là bước bắt buộc nhưng cũng là cơ hội để các bên đạt được thỏa thuận nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí. Luật sư 11 cho biết, nhiều vụ việc được giải quyết ổn thỏa ngay tại cấp xã khi người dân chuẩn bị đầy đủ chứng cứ và trình bày rõ ràng.

Trường hợp hòa giải không thành, người dân có hai lựa chọn:

• Yêu cầu UBND cấp huyện/cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục hành chính; hoặc

• Khởi kiện vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án nhân dân.

4. Hồ sơ cần chuẩn bị khi giải quyết tranh chấp đất đai không có giấy tờ

Theo Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc Công ty Luật sư 11, hồ sơ càng đầy đủ thì khả năng chứng minh quyền sử dụng đất càng cao. Bộ hồ sơ cơ bản gồm:

• Đơn yêu cầu hòa giải hoặc đơn khởi kiện;

• Chứng cứ chứng minh việc sử dụng đất ổn định: biên lai thuế, giấy tờ viết tay, ảnh thực tế, biên bản họp gia đình, sổ mục kê;

• Xác nhận của khu dân cư hoặc chính quyền địa phương.

Việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ giúp cơ quan giải quyết có cơ sở đánh giá đúng bản chất tranh chấp đất đai không có giấy tờ và rút ngắn thời gian xử lý.

5. Cách đánh giá và thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai không có giấy tờ

Tòa án thường là lựa chọn cuối cùng khi hòa giải không thành hoặc tranh chấp phức tạp. Tòa án sẽ đánh giá chứng cứ theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, kết hợp với Luật Đất đai 2024 để xác định quyền sử dụng đất hợp pháp.

Theo Luật sư uy tín Thành phố Hồ Chí Minh, người dân nên nhờ tư vấn chuyên môn ngay từ đầu để tránh việc thu thập chứng cứ sai hướng, dẫn đến kéo dài thời gian giải quyết tranh chấp đất đai. Điều này đặc biệt quan trọng với các trường hợp không có giấy tờ, vì gánh nặng chứng minh thuộc về người yêu cầu giải quyết.

Căn cứ pháp lý

• Điều 210 Luật Đất đai 2024

• Điều 91, Điều 95 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015

• Các văn bản hướng dẫn có liên quan

Kết luận và khuyến nghị

Giải quyết tranh chấp đất đai không có giấy tờ đòi hỏi người dân phải hiểu rõ quy trình, chuẩn bị đầy đủ chứng cứ và lựa chọn đúng cơ quan có thẩm quyền. Tuân thủ pháp luật giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp và hạn chế khiếu kiện kéo dài.

Nếu cần hỗ trợ thu thập chứng cứ, soạn đơn hoặc đại diện giải quyết tranh chấp đất đai, hãy liên hệ đội ngũ Luật sư 11 để được tư vấn chuyên sâu.

Luật sư Nguyễn Thành Huân

            Giám đốc Công ty TNHH Luật sư 11 - https://luatsu11.vn/