Chi tiết bài viết

Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã là thủ tục bắt buộc trước khi đưa vụ việc ra Tòa án. Theo Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc Công ty Luật sư 11, việc hòa giải đúng thời điểm giúp tiết kiệm thời gian, tránh leo thang mâu thuẫn và tăng cơ hội bảo vệ quyền sử dụng đất. Bài viết hướng dẫn chi tiết thời điểm nên hòa giải và quy trình thực hiện theo Luật Đất đai 2024.

1. Khi nào nên hòa giải tranh chấp đất đai tại xã?

Theo Luật Đất đai 2024, hòa giải tại UBND cấp xã là thủ tục bắt buộc đối với các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất, ranh giới thửa đất, diện tích thực tế, lối đi, mốc giới, trừ một số trường hợp đặc biệt.

Người dân nên thực hiện hòa giải tại xã trong các trường hợp sau:

1.1. Khi có mâu thuẫn ranh giới, mốc giới nhưng chưa nghiêm trọng

Đây là giai đoạn dễ đạt kết quả nhất.
Theo Luật sư 11, hòa giải sớm giúp tránh phát sinh hành vi lấn chiếm, phá hoại mốc giới, hoặc xây dựng trái phép trên phần đất đang tranh chấp.

1.2. Khi phát hiện bản đồ địa chính hoặc sổ đỏ có sai lệch

Tranh chấp do bản đồ cũ hoặc sai số đo đạc nên được hòa giải trước, vì nhiều trường hợp chỉ cần kiểm tra lại mốc giới là có thể thống nhất.

1.3. Khi hai bên tự thương lượng nhưng không đạt kết quả

Hòa giải cấp xã có sự tham gia của cán bộ địa chính, tư pháp và trưởng thôn nên tạo sự khách quan hơn.

1.4. Khi cần hồ sơ pháp lý để khởi kiện ra Tòa

Theo Luật Đất đai 2024, biên bản hòa giải không thành tại xã là điều kiện để Tòa án thụ lý vụ án. Nếu bỏ qua bước này, Tòa sẽ trả lại đơn.

Theo Luật sư uy tín Thành phố Hồ Chí Minh, đây là bước nhiều người “quên”, dẫn đến mất thời gian bổ sung hồ sơ.

2. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại xã gồm mấy bước?

Hòa giải tại xã được thực hiện theo quy trình 6 bước dưới đây. Mỗi bước cần đảm bảo đầy đủ tài liệu, đúng thời hạn theo Luật Đất đai 2024.

Bước 1: Nộp đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai

Người dân nộp đơn tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.
Đơn cần nêu rõ: nguồn gốc đất, lý do phát sinh tranh chấp, yêu cầu của người nộp.

Hồ sơ kèm theo gồm:

• Bản sao Giấy chứng nhận (nếu có);

• Bản đồ trích đo thửa đất (nếu đã đo lại);

• Chứng cứ về quá trình sử dụng đất;

• Ảnh, video về mốc giới thực tế.

Bước 2: UBND xã thụ lý và phân công cán bộ xác minh

UBND xã ghi nhận đơn, vào sổ tiếp nhận và phân công công chức địa chính – tư pháp kiểm tra hồ sơ.

Theo Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc Công ty Luật sư 11, đây là bước quan trọng để đánh giá có tranh chấp thật hay không, tránh việc lợi dụng khiếu nại sai sự thật.

Bước 3: Xác minh thực địa và mời các bên làm việc

Cán bộ địa chính tiến hành:

• Khảo sát ranh giới thực tế;

• Đo kiểm tra diện tích tranh chấp;

• Làm việc với các hộ giáp ranh;

• Kiểm tra hồ sơ địa chính, bản đồ qua từng thời kỳ.

Nếu cần, xã có thể mời trưởng thôn hoặc tổ hòa giải vào cuộc để tăng tính khách quan.

Bước 4: Tổ chức cuộc họp hòa giải

Theo đúng trình tự pháp luật, buổi hòa giải phải có:

• Đại diện UBND xã (chủ trì);

• Cán bộ địa chính – tư pháp;

• Các bên tranh chấp;

• Người làm chứng, hộ liền kề nếu cần.

Nguyên tắc hòa giải:

• Minh bạch;

• Căn cứ pháp lý rõ ràng;

• Không áp đặt ý chí;

• Tôn trọng quyền lợi hợp pháp của các bên.

Luật sư 11 khuyến nghị người dân mang đầy đủ chứng cứ, bản đồ đo mới để tăng khả năng thành công.

Bước 5: Lập biên bản hòa giải

Biên bản sẽ ghi rõ:

• Nội dung tranh chấp;

• Các thông tin pháp lý và kết quả xác minh;

• Ý kiến từng bên;

• Kết quả hòa giải: thành hoặc không thành.

Biên bản phải có chữ ký của:

• Chủ trì hòa giải;

• Đại diện UBND xã;

• Các bên tranh chấp;

• Người chứng kiến (nếu có).

Bước 6: Thực hiện các thủ tục tiếp theo tùy kết quả

Trường hợp hòa giải thành

UBND xã xác nhận và gửi biên bản đến Phòng Tài nguyên & Môi trường để:

• Chỉnh lý hồ sơ địa chính;

• Cấp đổi Giấy chứng nhận (nếu cần).

Trường hợp hòa giải không thành

Người dân có quyền:

• Nộp đơn khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền, kèm biên bản hòa giải không thành;

• Hoặc đề nghị Phòng TN&MT giải quyết theo thẩm quyền (đối với một số tranh chấp về đất công, đất do Nhà nước quản lý).

3. Lời khuyên giúp hòa giải thành công theo kinh nghiệm của Luật sư 11

• Đo đạc lại bằng bản đồ trích đo trước khi hòa giải.

• Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý từ đầu.

• Hạn chế cảm xúc, tập trung vào căn cứ pháp lý.

• Mời hộ liền kề hoặc người am hiểu địa phương tham gia.

• Ghi âm buổi hòa giải (nếu pháp luật cho phép) để làm chứng cứ.

Theo Luật sư uy tín Thành phố Hồ Chí Minh, phần lớn tranh chấp ranh giới có thể giải quyết tại xã nếu hai bên được hỗ trợ đúng quy trình.

Căn cứ pháp lý

• Luật Đất đai 2024 (quy định về hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã).

• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai tại Tòa án).

• Bộ luật Dân sự 2015 (nguyên tắc xác lập và bảo vệ quyền dân sự).

Kết luận

Hòa giải tranh chấp đất đai tại xã là bước quan trọng và bắt buộc trước khi giải quyết tại Tòa. Khi thực hiện đúng thời điểm – đúng quy trình, người dân có thể bảo vệ tốt hơn quyền sử dụng đất, giảm chi phí và tránh căng thẳng kéo dài.

Nếu bạn đang vướng tranh chấp ranh giới, bản đồ sai hoặc cần hỗ trợ pháp lý, vui lòng liên hệ:

Luật sư Nguyễn Thành Huân

Giám đốc Công ty TNHH Luật sư 11 - https://luatsu11.vn/